ಯಜ್ಞ ಹಾಗೂ ಯಾಗ ಮತ್ತು ಅವನದ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನು
ಸನಾತನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಹೋಮ ಮತ್ತೆ ಹವನ ಯಜ್ಞಗಳಿಗೆ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವಿದೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೂ ಯಾಗ ಹವನಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಹವನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸಕಾರಾತ್ಮಕತೆ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಅನೇಕ ಜನರು ಈ ಎರಡನ್ನೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಇವತ್ತಿನ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯೋಣ.
ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಹವನ ಮತ್ತು ಯಾಗ ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಹವನ ಮತ್ತು ಯಾಗಗಳು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಆರೋಗ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಬಹಳ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹವನ ಅಥವಾ ಯಾಗದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೀಗಿರುವಾಗ ಹವನ ಮತ್ತು ಯಾಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಮಹತ್ವದ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯೋಣ.
ಯಜ್ಞ ಮತ್ತು ಯಾಗ ಪದಗಳ ಅರ್ಥವು ಬಹುತೇಕ ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಯಜ್ಞ ಎಂಬ ಪದವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಾಲವಾದ ಸಂಕೇತವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಯಾಗ ಎಂಬ ಪದವು ಕಿರಿದಾದ ಸಂಕೇತವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಹೆಸರು. ದೇವತೆಗೆ ಏನನ್ನಾದರೂ ಅರ್ಪಿಸುವುದನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಯಜ್ಞ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ; ಆದರೆ ಯಾಗವು ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ , ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಇಷ್ಟಿ -ಯಾಗ , ಪಶು -ಯಾಗ , ಸೋಮ-ಯಾಗ ಮತ್ತು ಇತರ. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ, ಯಾಗ ಮತ್ತು ಹೋಮವು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಎರಡರ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಯಾಗವು ಯಜ್ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಹೋಮವು ‘ಹು’ ದಿಂದ ಬಂದಿದೆ . ಯಾಗದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ‘ ವೌಷಧ ‘ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಬೇಕು , ಹೋಮದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ‘ ಸ್ವಾಹಾ ‘ ಎಂದು ಉಚ್ಛರಿಸುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿರುವ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಬೇಕು . ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ , ನೈವೇದ್ಯಗಳು ಹಾಲು , ತುಪ್ಪ , ಮೊಸರು , ಬೆಣ್ಣೆ, ಬೆಣ್ಣೆಯ ನೀರು , ದ್ರವ ತುಪ್ಪ ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ .
ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಏನು
ಹವನ – ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಹವನ ಯಾಗದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಅಗ್ನಿ ದೇವರಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹವನವು ಶುದ್ಧೀಕರಣದ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹವಿಯನ್ನು (ಹವನ ವಸ್ತು) ಅಗ್ನಿಕುಂಡ ಮೂಲಕ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹವನವನ್ನು ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ, ಗೃಹಪ್ರವೇಶ, ನವಗ್ರಹ ಶಾಂತಿ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತು ದೋಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಹ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳು ಯಜ್ಞ ಯಾರು.?
ಯಜ್ಞ (यज्ञ).—ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರ. ಸ್ವಯಂಭುವ ಮನುವಿಗೆ ಪ್ರಿಯವ್ರತ ಮತ್ತು ಉತ್ತಾನಪಾದ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡುಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಆಕುತಿ, ದೇವಹೂತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸೂತಿ ಎಂಬ ಮೂವರು ಪುತ್ರಿಯರಿದ್ದರು. ರುಚಿ ಪ್ರಜಾಪತಿ ಆಕುತಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಯಜ್ಞ ಅವರ ಮಗ. ದೇವಿ ಭಾಗವತ, 8 ನೇ ಸ್ಕಂಧವು ಈ ಯಜ್ಞವು ಆದಿ ನಾರಾಯಣನ ಅವತಾರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.
ಯಜ್ಞನಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣೆ ಎಂಬ ಸಹೋದರಿ ಇದ್ದಳು. ಅವರು ಅವಳಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಮದುವೆಯಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಜನಿಸಿದ ಹನ್ನೆರಡು ಪುತ್ರರು ಸ್ವಯಂಭುವ ಮನ್ವಂತರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಮರು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೇವತೆಗಳು. (ವಿಷ್ಣು ಪುರಾಣ, ಭಾಗ 1, ಅಧ್ಯಾಯ 7).
ಯಜ್ಞನ ಹನ್ನೆರಡು ಮಕ್ಕಳು:-ತೋಷ, ಪ್ರತೋಷ, ಸಂತೋಷ, ಭದ್ರ, ಶಾಂತಿ, ಇಧಸ್ಪತಿ, ಇಧ್ಮ, ಕವಿ, ವಿಭು, ಸ್ರಘ್ನ, ಸುದೇವ ಮತ್ತು ವಿರೋಚಕ. ಅವರ ತಂದೆ ಯಜ್ಞ ಸ್ವಯಂಭುವ ಮನ್ವಂತರದ ಇಂದ್ರ. (ಭಾಗವತ, 4 ನೇ ಸ್ಕಂಧ).
ಯಜ್ಞ (ಯಜ್ಞ) ಶಿವಪುರಾಣ 2.2.27 ರಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದಂತೆ “ತ್ಯಾಗ”ವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅದರ ಸಾಕಾರ ರೂಪದಲ್ಲಿ) . ಅದರಂತೆ ಬ್ರಹ್ಮನು ನಾರದನಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ ಒಮ್ಮೆ ದಕ್ಷನಿಂದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು, ಆ ಬಲಿಪೀಠದಲ್ಲಿ, ಯಜ್ಞವು ಅದರ ಸುಂದರವಾದ ಮೂರ್ತರೂಪದಲ್ಲಿ ಇತ್ತು. ಋಷಿಗಳು ವೇದಗಳ ಧಾರಕರಾದರು. ದಕ್ಷನ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ತ್ಯಾಗದ ಉತ್ಸವಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಜ್ಞದ ಬೆಂಕಿಯು ಸಾವಿರ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು.
ಹಾಗಾಗಿ ಯಜ್ಞಾಧಿಪತಿ ಯಜ್ಞರೂಪಿಯಾಗಿ ಇದ್ದನು ತನ್ನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ
ಯಜ್ಞ – ಯಜ್ಞವು ವೈದಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ, ಅದರ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಕರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದರೆ ಅದನ್ನು ಯಜ್ಞ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾಗದಲ್ಲಿ ದೇವತೆ, ಅರ್ಪಣೆ, ವೇದಮಂತ್ರ, ಋತ್ವಿಕ್ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಬಹಳ ಅವಶ್ಯಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಾಗದಲ್ಲಿ ವೇದಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪಠಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ದುಷ್ಟತನವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಅಥವಾ ಆಸೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಯಾಗವನ್ನು ಸಹ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹೋಮಗಳು ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಆವಾಹನೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದೇವತೆಗೆ ಮಾಡುವ ಪೂಜೆಗಳಾಗಿವೆ – ಅಗ್ನಿ ದೇವರು.ಭಗವಾನ್ ಬ್ರಹ್ಮ (ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ) ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದಾಗ, ಅವನು ಮನುಷ್ಯನ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬಯಕೆಗಳ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ “ಹೋಮಮ್” ಅನ್ನು ಸಹ ರಚಿಸಿದನು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೋಮದ ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರಮೇಯವು ವೇದಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ, “ಪುರುಷ ಸೂಕ್ತಂ” ಪ್ರಕಾರ, ಇದು ಇನ್ನೊಂದು ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ – ವೇದಗಳು ಹೋಮದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿವೆ! ಹೇಗಾದರೂ, ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಹೋಮವು ಆದಿ ಅಥವಾ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಶಾಶ್ವತ ಸತ್ಯಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಅವು “ಅಪೌರುಷೇಯಂ” (ದೈವಿಕ, ಮಾನವರ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲ). ಕರ್ಮ (ಕೆಲಸ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯೆ) ಜೀವನದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಸರಿ ಮತ್ತು ತಪ್ಪು ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾನವ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯಿಂದ ವಿವೇಚಿಸಲು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮಾಡಬೇಕು. ವೇದಗಳು, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಜ್ಞಾನದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ವೇದದ ಏಕೈಕ ಗುರಿ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನಡೆಸುವುದಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಹೋಮವು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಕರ್ಮಗಳ ಸಾರವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.ಎಲ್ಲಾ ಹೋಮಗಳ ಗುರಿಯು ಪರಿಸರವನ್ನು ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಜನರ ಸಮೃದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಶಕ್ತಿಯ ಪೂರೈಕೆಯ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೋಮದ ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ದೇವರಂತೆ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಕೊಡುಗೆಯು ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಕೃಷ್ಟಗೊಳಿಸಲು ಅಥವಾ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿನ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು, ಹೀಗಾಗಿ, ಎರಡೂ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ (ಹೋಮದಂತಹ) ದೈವಿಕ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಲಗತ್ತಿಸುವುದು ಜನರು ಅವುಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳು “ಅಂತಹ ವೈದಿಕ ಕರ್ಮಗಳು ಫಲಿತಾಂಶ-ಆಧಾರಿತವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಯಸ್ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ”
ಹೋಮ ವಿಧಿವಿಧಾನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೋಮವನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಲಿತ ಮತ್ತು ಅನುಭವಿ ವೇದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹೋಮಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾಗುವ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಪ್ರತಿ ಹೋಮಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಪ್ರತಿ ಹೋಮವನ್ನು ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರಿಹಾರ / ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ ನಂತರ (ಶಂಕಲ್ಪ) ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಹೋಮದ ನಂತರ, ಪಂಡಿತರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ವೈದಿಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳೊಂದಿಗೆ.
ಯಾಗ ಮತ್ತು ಹವನದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 55 ಬಗೆಯ ಔಷಧಗಳು ಮತ್ತು ಮರಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ಈ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹವನವನ್ನು ನಡೆಸಿದರೆ, ಅದು ಪರಿಸರದಲ್ಲಿನ ಕಲ್ಮಶಗಳು ಮತ್ತು ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಅಲ್ಲದೆ ಧನಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯ ಹರಿವು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಹವನದಿಂದ ರೋಗವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳು ಸಹ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ, ಆಚರಣೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಹವನವನ್ನು ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ.